Η επίδραση των παρευρισκομένων (bystander effect) ή αλλιώς το σύνδρομο Genovese είναι ένα φαινόμενο της κοινωνικής ψυχολογίας στο οποίο τα άτομα αρνούνται να πάρουν την ευθύνη ή να προσφέρουν βοήθεια σε μια “δύσκολη” κατάσταση, όταν άλλα άτομα είναι παρόντα.
Το φαινόμενο ονομάστηκε από την υπόθεση της δολοφονίας της Kitty Genovese το 1964, στη Νέα Υόρκη. Η 28χρονη γυναίκα μαχαιρώθηκε μέχρι θανάτου έξω από το σπίτι της στη Νέα Υόρκη, σε πολυσύχναστο δρόμο από όπου εκείνη την ώρα ώρα περνούσε αρκετός κόσμος -αναφέρονται σίγουρα 38 άτομα- οι οποίοι είδαν τη δολοφονία όμως δεν κάλεσαν την αστυνομία ενώ δεν πρόσφεραν κάποια βοήθεια στο θύμα.
Γιατί συμβαίνει;
Ένας άνθρωπος όταν δει κάποιον συνάνθρωπο να υποφέρει θα τον βοηθήσει. Όταν όμως υπάρχουν άλλοι παρευρισκόμενοι τότε στο μυαλό του επιδρά η βασική αρχή της κοινωνικής επιρροής. Παρακολουθεί τις αντιδράσεις των άλλων ανθρώπων για να κρίνει αν είναι απαραίτητο να προσφέρει βοήθεια στη κατάσταση.
Ο τρόπος σκέψης που μπορεί να οδηγήσει σε αυτή την αδράνεια είναι ο εξής:
“Για να μην βοηθά κάποιος άλλος πάει να πει πως το σωστό είναι ότι δεν πρέπει να βοηθήσω ούτε κι εγώ για κάποιο λόγο”.
Εάν όμως όλοι σκεπτόμαστε υποσυνείδητα το ίδιο πράγμα τότε μένουμε άπραγοι και έχει ως αποτέλεσμα να περιμένουμε από κάποιον άλλο να βοηθήσει ή να κάνει τουλάχιστον την αρχή. Από την άλλη μεριά, με το που βοηθήσει όμως ο πρώτος αμέσως σπεύδουμε κι εμείς ως «κοινωνικά όντα».
Σε ένα κοινωνικό πείραμα έμφυλης βίας που πραγματοποιήθηκε στη μέση του δρόμου και ένας άντρας ξυλοκοπούσε μια γυναίκα το, 65% των περαστικών σταμάτησε και την βοήθησε όταν φώναζε τη φράση: ”Σταμάτα, δεν σε ξέρω”. Όταν όμως σε δεύτερη φάση του πειράματος ξεκίνησε να φωνάζει: “Σταμάτα, δεν ξέρω γιατί σε παντρεύτηκα” μόνο το 19% των περαστικών προσφέρθηκε να την βοηθήσει αφού κανείς τους δεν επιθυμούσε να ανακατευτεί στα συζυγικά προβλήματα.
Ένα πραγματικό γεγονός που εξελίχθηκε τον Οκτώβριο του 2011, όταν το δύο χρονών κοριτσάκι, η Wang Yue, χτυπήθηκε από ένα λευκό βαν στην πόλη Foshan, της Κίνας. Συνολικά 18 άνθρωποι πέρασαν δίπλα από το σημείο που βρισκόταν το αιμόφυρτο κοριτσάκι αλλά κανείς δεν σταμάτησε να του προσφέρει βοήθεια για 7 ολόκληρα λεπτά, μέχρι που μία γυναίκα οδοκαθαριστής ενδιαφέρθηκε. Ήταν όμως ήδη αργά αφού η αργοπορία κόστισε στο μικρό κορίτσι τη ζωή του ύστερα από μερικές μέρες παραμονής του στην εντατική.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Hall, E. J. (2003). The bystander effect. Health physics, 85(1), 31-35.
