Η απόφαση για κάποιον να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία δεν είναι εύκολη καθώς αποτελεί μια διαδικασία που φέρνει τους ανθρώπους αντιμέτωπους με ερωτήματα και σκέψεις όπως ¨είμαι αδύναμος που χρειάζομαι βοήθεια”, “γιατί δεν τα καταφέρνω μόνος μου?”, “πως θα μοιραστώ τις σκέψεις μου με κάποιον άγνωστο, θα με κρίνει?”, ¨Θα έχει αποτέλεσμα?”. Διανύοντας αυτόν τον εσωτερικό διάλογο, μπορεί να αποθαρρυνεις πολύ εύκολα τον εαυτό σου. 

Η απόφαση, λοιπόν, ενός ατόμου να να ζητήσει βοήθεια απευθυνόμενος σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας δεν είναι ένδειξη αδυναμίας ούτε μια επιλογή για την οποία θα πρέπει να δημιουργεί αίσθημα ντροπής σε κανέναν. Αντιθέτως, είναι μια απόφαση η οποία δείχνει την διάθεση που μπορεί να έχει κάποιος να δουλέψει με τον εαυτό του, δείχνει δύναμη, αποφασιστικότητα και υπευθυνότητα προς τον εαυτό του. Ταυτοχρόνως, αποτελεί πράξη θάρρους αφού χρειάζεται κουράγιο για να μπορέσει κάποιος να αποκαλυφθεί ενωπιο ενός άλλου ανθρώπου. 

 Είναι απολύτως φυσιολογικό πριν τις πρώτες συνεδρίες λοιπόν να είστε αγχωμένοι, ιδίως εάν βρίσκεστε για πρώτη φορά σε ψυχοθεραπευτικό περιβάλλον. Επίσης, όπως σε κάθε νέα εμπειρία μπορεί να αισθάνεστε κάποιου είδους προσμονή ή αμηχανία η οποία όμως με τον καιρό θα φθήνει, αφού πρόκειται μία ανθρώπινη συνάντηση.

Κατά κύριο λόγο η πρώτη συνεδρία έχει χαρακτηρα γνωριμίας. Σκοπός της συνάντησης είναι να γνωριστούν θεραπευτής και θεραπευόμενος ώστε να αποφασίσουν αν θα συνεργαστούν. Κατα τη διάρκεια της πρώτης συνεδρίας, συνήθως, συζητάμε τους λογους για τους οποίους αποφασίσατε να ξεκινήσετε ψυχοθεραπεία και τι σας απασχολεί, ενώ παράλληλα μπορούμε να λύσουμε απορίες που ισως σας έχουν δημιουργηθεί όσον αφορά την διεξαγωγή των συνεδριών και τρόπο που θα δουλέψουμε.

Από τη μεριά μου θα γίνει λόγος για το θεραπευτικό συμβόλαιο, που αφορά το πλαίσιο, τους κανονισμούς, την εμπιστευτικότητα των πληροφοριών που μου δίνετε, την συχνότητα των συνεδριών, την πολιτική ακυρώσεων κ.α. Σκοπός είναι η ολοκληρωμένη ενημέρωσή σας για την ομαλή λειτουργία της θεραπευτικής διαδικασίας.

Οι συνεδρίες έχουν διάρκεια 50 λεπτά της ώρας και κατά κύριο λόγο προγραμματίζονται μία φορά την εβδομάδα. Θεωρείται αρκετά λειτουργικό για τους θεραπευόμενους να κανονίζουν σταθερες ωρες και μερες τις συνεδρίες τους. Πιο συγκεκριμένα, αρκετοί άνθρωποι που έρχονται στη θεραπεία έχουν ένα ορισμένο χάος στη ζωή τους. Ίσως έχουν μια δύσκολη σχέση, παλεύουν με την ανατροφή των παιδιών ή αισθάνονται χαμένοι όταν πρόκειται για καριέρα. Το τελευταίο πράγμα που χρειάζεστε είναι περισσότερο άγχος, όπως ένα ραντεβού που αλλάζει κάθε εβδομάδα, ώστε να πρέπει να ελέγχετε συνεχώς το ημερολόγιό σας ή να θυμάστε κάτι ακόμα.

Τα θέματα εμπιστοσύνης είναι ένας άλλος παράγοντας για πολλούς θεραπευόμενους. Το να γνωρίζετε ότι ο θεραπευτής σας είναι εκεί κάθε εβδομάδα την ίδια ώρα και δεν πρόκειται να αλλάζει συνεχώς τη συνεδρία σας, μπορεί να σας βοηθήσει να δημιουργήσετε μια καλύτερη σχέση μαζί του. Και σας δίνει επίσης την ευκαιρία να είστε αξιόπιστοι. Η δουλειά σας είναι να εμφανίζεστε κάθε εβδομάδα στην ώρα σας. Είναι πιο εύκολο όταν είναι την ίδια στιγμή.

Συνοψίζοντας, η συνεδρία σας την ίδια ώρα κάθε εβδομάδα μειώνει το άγχος σχετικά με την παρακολούθηση θεραπείας, δημιουργεί συχνά την απαραίτητη σταθερότητα και εμπιστοσύνη και σας δίνει περισσότερη ενέργεια και προσοχή για αυτό που πραγματικά έχει σημασία – οικοδόμηση σχέσης με τον θεραπευτή σας και εύρεση τρόπων για να νιώσετε καλύτερα για τον εαυτό σας και τη ζωή σας.

 Η διάρκεια της θεραπείας θα διαφέρει αναγκαστικά από το ένα άτομο στο άλλο. Ουσιαστικά, η θεραπεία (είδος και διάρκεια) θα πρέπει πάντα να ταιριάζει κατάλληλα με τη φύση και τη σοβαρότητα των δυσκολιών παρουσίασης του ατόμου. Οι οξείες δυσκολίες απαιτούν συνήθως λιγότερες συνεδρίες θεραπείας από τις χρόνιες παθήσεις. Επιπλέον, η διάρκεια της θεραπείας ποικίλλει επίσης ανάλογα με τον τύπο της θεραπείας που παρέχεται. Είναι σημαντικό να λάβετε υπόψη τα ακόλουθα κατά τον προσδιορισμό της διάρκειας της θεραπείας:

• Η θεραπεία τελειώνει επιτυχώς όταν ο ασθενής έχει επιτύχει τους στόχους που έχουν συμφωνηθεί αμοιβαία με τον θεραπευτή.
•  Η συζήτηση της διάρκειας της θεραπείας πρέπει να αποτελεί μέρος της συνομιλίας σας με τον θεραπευτή. 
• Η διάρκεια της θεραπείας είναι συχνά δοκιμαστική και επανεξετάζεται σε όλη τη διάρκεια της θεραπείας. 
• Είναι σύνηθες για τους θεραπευτές να διεξάγουν πολλές συνεδρίες αξιολόγησης προτού να προτείνουν ένα σχέδιο θεραπείας ή να προτείνουν μια δοκιμαστική διάρκεια θεραπείας κατά την οποία θα επανεκτιμηθούν οι ανάγκες για θεραπεία. Σε ορισμένες περιπτώσεις,θα διαπραγματεύονται πρόσθετοι, διαδοχικοί στόχοι θεραπείας. 
• Οι έρευνες έχουν βρει γενικά μια θετική σχέση μεταξύ της διάρκειας της θεραπείας και των κλινικών αποτελεσμάτων, που σημαίνει ότι τα περισσότερα άτομα παρουσιάζουν σημαντική αλλαγή ή ανάκαμψη με την αύξηση της διάρκειας της θεραπείας. Επομένως, είναι σημαντικό να έχετε εύλογες προσδοκίες για τη διάρκεια της θεραπείας προτού αποφασίσετε ότι η θεραπεία δεν έχει αποτέλεσμα.

• Πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι κατά μέσο όρο απαιτούνται περίπου 20 συνεδρίες για να αναρρώσει το 50 τοις εκατό των ασθενών, όπως υποδεικνύεται από τα αυτοαναφερόμενα μέτρα συμπτωμάτων. 
• Στην πράξη, οι ασθενείς και οι θεραπευτές προτιμούν μερικές φορές να συνεχίσουν τη θεραπεία για μεγαλύτερες περιόδους (π.χ. 20 έως 30 συνεδρίες σε έξι μήνες), για να επιτύχουν πληρέστερη ύφεση των συμπτωμάτων και να αισθάνονται σίγουροι για τις δεξιότητες. 
• Τα στοιχεία κλινικής έρευνας υποδεικνύουν ότι τα άτομα με συνυπάρχουσες παθήσεις ή ορισμένες δυσκολίες προσωπικότητας μπορεί να χρειάζονται μεγαλύτερη θεραπεία (π.χ. 12-18 μήνες) για να είναι αποτελεσματική η θεραπεία. 
• Υπάρχουν μερικά άτομα με χρόνια προβλήματα που μπορεί να χρειάζονται εκτεταμένη θεραπευτική υποστήριξη (π.χ. θεραπεία συντήρησης για τη μείωση του κινδύνου ψυχιατρικής επανεισαγωγής), αλλά αυτοί οι ασθενείς είναι μια μειοψηφία όσων χρειάζονται ή αναζητούν θεραπεία.

Εάν πιστεύετε ότι δεν υπάρχει επαρκής πρόοδος μετά από μια εύλογη περίοδο θεραπείας, παρ’ ότι ήσασταν απόλυτα δεσμευμένοι και η συνεπείς στο καθορισμένο θεραπευτικό πλαίσιο, είναι πάντα σκόπιμο να συζητήσετε τη θεραπεία σας με άλλο θεραπευτή ή/και να ζητήσετε εκ νέου αξιολόγηση του σχεδίου θεραπείας με τον θεραπευτή σας για να βεβαιωθείτε ότι η θεραπεία είναι σε καλό δρόμο και είναι χρήσιμη για εσάς.

Τα πράγματα που συζητώ στη θεραπεία θα παραμείνουν ιδιωτικά;

Η αρχή της εμπιστευτικότητας είναι μέρος του κώδικα δεοντολογίας των ψυχολόγων οι οποίοι κατανοούν ότι για να αισθάνονται άνετα οι άνθρωποι μιλώντας για ιδιωτικές και αποκαλυπτικές πληροφορίες, χρειάζονται ένα ασφαλές μέρος για να μιλήσουν για οτιδήποτε θέλουν, χωρίς να φοβούνται ότι αυτές οι πληροφορίες φύγουν από το δωμάτιο. Λαμβάνουν πολύ σοβαρά υπόψη το απόρρητό σας. Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως οι θεραπευτές δεσμεύονται νομικά, για την προστασία του απορρήτου των προσωπικών δεδομένων υγείας των θεραπευομένων και των πληροφοριών που συλλέγονται κατά την διάρκεια της ψυχοθεραπείας σας, από τον Σ.Ε.Ψ.( Σύλλογος Ελλήνων Ψυχολόγων). Στις πρώτες συνεδρίες, θα σας δοθούν πληροφορίες που να εξηγούν τις πολιτικές απορρήτου και τον τρόπο χειρισμού των προσωπικών σας στοιχείων. Αυτές οι πληροφορίες θα εξηγήσουν ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, υπάρχουν εξαιρέσεις στον κανόνα απορρήτου. 

Ακολούθως η αρχής της εμπιστευτικότητας αίρεται μόνο στις εξής περιπτώσεις:

•  Σε περίπτωση που ζητηθεί από τις δικαστικές αρχές με γραπτό διάταγμα,
• Σε περίπτωση που γίνεται αντιληπτή η παραμέληση ή κακοποίηση ανηλίκου η ενηλίκου,
• Στην περίπτωση που εκφράσετε συγκεκριμένη απειλή εναντίον της ζωής σας ή κάποιου συνανθρώπου σας. 

   Στις περιπτώσεις αυτές μπορεί να κριθεί αναγκαία η επικοινωνία με άτομο του συγγενικου περιβάλλοντός σας ή / και τις αρχές.

Κάθε ψυχολόγος ή σύμβουλος ψυχικής υγείας δεσμεύεται, από τον νόμο (991/1979) αλλά και από τον Κώδικα Δεοντολογίας του επαγγέλματος, να τηρεί απόλυτη εχεμύθεια για όσα μαθαίνει ή αντιλαμβάνεται κατά την άσκηση του επαγγέλματός του, να διασφαλίζει το απόρρητο και να διαφυλάσσει την ασφάλεια του υλικού των προσωπικών δεδομένων που διατηρεί σε φυσικό και ηλεκτρονικό αρχείο.

Η απόφαση να ξεκινήσουμε ψυχοθεραπεία μπορεί να μας φαίνεται δύσκολη στην αρχή. Όμως πολύ σημαντικό κομμάτι της εώς και προϋπόθεση αποτελεί να είναι δική σας επιλογή παρά μια προσπάθεια να ευχαριστήσετε κάποιο άλλο άτομο της ζωής σας. Είναι σημαντικό διότι στην περίπτωση που αποτελέσει δική σας απόφαση, η δέσμευσή σας στην θεραπευτική διαδικασία θα είναι πιο ουσιαστική και μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη για τις αλλαγές που θέλετε να πραγματοποιήσετε. 

Εδώ είναι δέκα κρίσιμα σημάδια ότι είναι καιρός να ζητήσετε επαγγελματική βοήθεια, σύμφωνα με ειδικούς ψυχικής υγείας:

• Δυσκολεύεστε να ρυθμίσετε τα συναισθήματά σας. 

Ενώ όλοι νιώθουμε λυπημένοι, ανήσυχοι ή θυμωμένοι κάποια στιγμή στη ζωή μας, είναι σημαντικό να δίνουμε προσοχή στο πόσο συχνά ή πόσο έντονα νιώθετε αυτά τα συναισθήματα. 

• Δεν αποδίδετε τόσο αποτελεσματικά στη δουλειά ή στο σχολείο. 

Η μείωση της απόδοσης στη δουλειά ή στο σχολείο είναι ένα κοινό σημάδι μεταξύ εκείνων που παλεύουν με ψυχολογικά ή συναισθηματικά προβλήματα. Τα προβλήματα ψυχικής υγείας μπορεί να βλάψουν την προσοχή, τη συγκέντρωση, τη μνήμη, την ενέργεια και μπορεί να οδηγήσουν σε απάθεια που μειώνει την απόλαυση από την εργασία ή ακόμα και την ορμή προς τη δουλειά. Μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη ενδιαφέροντος και λάθη στην εργασία, τα οποία μπορεί να οδηγήσουν σε χαμηλότερη παραγωγικότητα εργασίας. Αυτό μπορεί ακόμη και να αποδειχθεί επικίνδυνο για τον εαυτό σας ή τους άλλους.

• Αντιμετωπίζετε αλλαγές ή διαταραχές στον ύπνο ή την όρεξη. 

Τα προβλήματα ψυχικής υγείας μπορούν να έχουν βαθιά επίδραση στον ύπνο και την όρεξή μας. Έτσι, εάν παρατηρήσετε ότι τρώτε ή κοιμάστε λιγότερο ή περισσότερο από το συνηθισμένο για μεγάλο χρονικό διάστημα, ίσως είναι καιρός να αξιολογήσετε  πιο σοβαρά την κατάσταση.

• Δυσκολεύεστε να δημιουργήσετε και να διατηρήσετε σχέσεις. 

Η ψυχική μας υγεία μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις μας με διάφορους τρόπους—μπορεί να οδηγήσει ένα άτομο να αποσυρθεί από αυτούς που είναι κοντά του, να προκαλεί ανασφάλεια στις σχέσεις που δημιουργεί ή να τον οδηγήσει να κλίνει σε άλλο άτομο για συναισθηματική υποστήριξη. Επίσης, άτομα που παλεύουν με ψυχολογικά ή συναισθηματικά θέματα μπορεί επίσης να δυσκολεύονται να καλλιεργήσουν σχέσεις στη δουλειά ή στο σχολείο, να εργάζονται σε ομάδες ή να επικοινωνούν με ανωτέρους, συναδέλφους ή υφισταμένους. Όλες αυτές οι καταστάσεις μπορούν να επηρεάσουν τις νέες ή προϋπάρχουσες σχέσεις. Εάν βρίσκεστε συχνά σε σύγκρουση με άλλους ή δυσκολεύεστε να μεταδώσετε τα συναισθήματά σας σε άλλους, η θεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει. 

• • Έχετε βιώσει τραύμα.
    Όσοι έχουν ιστορικό σωματικής ή σεξουαλικής κακοποίησης ή κάποιου άλλου τραύματος από το οποίο δεν έχουν αναρρώσει πλήρως μπορούν επίσης να επωφεληθούν εξαιρετικά από τη θεραπεία ομιλίας. Η ψυχοθεραπεία επιτρέπει σε ένα άτομο να εξερευνήσει αυτές τις οδυνηρές εμπειρίες με κάποιον που έχει εμπειρία στο να ακούει για αυτά τα θέματα – σε έναν εμπιστευτικό χώρο χωρίς να κρίνεται για αυτά. 

• Δεν απολαμβάνετε πλέον τις δραστηριότητες που κάνατε συνήθως.

Οι άνθρωποι που παλεύουν με ψυχολογικά ή συναισθηματικά ζητήματα συχνά αισθάνονται αποκομμένοι ή αποξενωμένοι από τη ζωή. Κατά συνέπεια, χάνουν το ενδιαφέρον τους για πράγματα που συνήθως τους άρεσε να κάνουν, είτε πρόκειται για χόμπι είτε για κοινωνικές συναναστροφές. Πρόσθετα σημάδια ότι κάποιος μπορεί να βιώνει κατάθλιψη ή κάποια άλλη μορφή διαταραχής της διάθεσης περιλαμβάνουν αυξημένη απομόνωση, απάθεια για το μέλλον.

• Θλίβεσαι. 

Είτε πρόκειται για ένα σημαντικό χωρισμό, ένα διαζύγιο ή την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, το να ξεπεράσεις τη θλίψη οποιουδήποτε είδους μπορεί να είναι μια μακρά και επίπονη διαδικασία. Η δοκιμασία είναι δύο φορές πιο δύσκολη για όσους βιώνουν σημαντικές απώλειες σε σύντομο χρονικό διάστημα. 

• Η σωματική σας υγεία έχει χτυπηθεί. 

Δεν δίνουμε στην ψυχική υγεία την ίδια προσοχή με τη σωματική υγεία και αυτό είναι ένα τεράστιο λάθος δεδομένου ότι είναι αλληλένδετες. Τα ζητήματα ψυχικής υγείας όπως το στρες, το άγχος και η κατάθλιψη έχουν άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις στη σωματική μας υγεία – άμεσες επειδή τα ψυχολογικά προβλήματα επηρεάζουν το κεντρικό νευρικό σύστημα το οποίο με τη σειρά του έχει αντίκτυπο σε όλα τα άλλα συστήματα υγείας (ενδοκρινικό, ανοσοποιητικό, καρδιαγγειακό, εγκεφαλοαγγειακό κ.λπ.)Έτσι, εάν υποφέρετε από οποιαδήποτε από αυτές τις καταστάσεις υγείας για μεγάλο χρονικό διάστημα, θα μπορούσατε να επωφεληθείτε από τη θεραπεία και την υποστήριξη ενός εκπαιδευμένου επαγγελματία ψυχικής υγείας.

• Θέλετε να βελτιώσετε τον εαυτό σας, αλλά δεν ξέρετε από πού να ξεκινήσετε. 

Η θεραπεία μπορεί να σε βοηθήσει να γίνεις η καλύτερη εκδοχή σου. Μπορεί να σας βοηθήσει να ξεμπερδέψετε και να κατανοήσετε καλύτερα κολλώδεις διαπροσωπικές καταστάσεις στις οποίες βρίσκεστε. Επιπλέον, μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα τις σκέψεις των άλλων. Κατανοώντας τους άλλους και πώς η συμπεριφορά σας τους κάνει να νιώθουν, μπορείτε να είστε πιο αποτελεσματικοί στις αλληλεπιδράσεις σας

• Χρησιμοποιείτε ουσίες ή το σεξ για να ανταπεξέλθετε. 

Όταν βρισκόμαστε κάτω από ψυχικό ή συναισθηματικό στρες, απευθυνόμαστε σε πράγματα που είναι ανταποδοτικά, μουδιάσματα, αποσπούν την προσοχή ή καταστροφικά για να ανταπεξέλθουμε – κάτι που εξηγεί γιατί η χρήση ουσιών και το σεξ χρησιμοποιούνται συχνά ως μηχανισμοί αντιμετώπισης. Βραχυπρόθεσμα, η χρήση ουσιών μπορεί να βοηθήσει προσωρινά στην ανακούφιση ανεπιθύμητων συναισθημάτων όπως απελπισία, άγχος, ευερεθιστότητα και αρνητικές σκέψεις. Αλλά μακροπρόθεσμα, επιδεινώνει αυτές τις δυσκολίες και συχνά οδηγεί σε κατάχρηση ή εξάρτηση ενώ παρεμβαίνει στη θεραπεία για διαταραχές ψυχικής υγείας.  

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το να εξαναγκάσετε κάποιον σε θεραπεία συχνά δεν λειτουργεί, αλλά το να παρακινήσετε ένα άτομο να θέλει να κάνει την αλλαγή είναι συνήθως πιο αποτελεσματικό. Μπορείτε να τους κλείστε ένα ραντεβού και να τους συνοδεύσετε μέχρι εκεί, εάν αυτό τους βοηθάει.

Ο ψυχολόγος δεν έχει νομικό δικαίωμα συνταγογράφησης, μόνο ο ψυχίατρος και ο νευρολόγος θεωρούνται οι κατεξοχήν ειδικοί.