Τι είναι η προβολή;
Η ασυνείδητη δυσφορία που βιώνει κάποιος μερικές φορές μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την μετατόπιση των συναισθημάτων ή παρορμήσεών του σε κάποιον άλλο, ώστε να αποφύγει την αντιμετώπισή τους. Για παράδειγμα, αν κάποιος εκφοβίζει και γελοιοποιεί συνεχώς κάποιον για τις ανασφάλειές του, μπορεί να προβάλλει τη δική του μάχη με την αυτοεκτίμηση στο άλλο άτομο.
Ποιος ανέπτυξε την έννοια της προβολής;
Ο Sigmund Freud ανέφερε για πρώτη φορά την προβολή σε μια επιστολή του, το 1895, στην οποία περιέγραφε μια ασθενή που προσπάθησε να αποφύγει να αντιμετωπίσει τα συναισθήματα ντροπής της, φανταζόμενη ότι οι γείτονές της, την κουτσομπολεύουν. Οι ψυχολόγοι Carl Jung και Marie-Louise von Franz υποστήριξαν αργότερα ότι η προβολή χρησιμοποιείται επίσης για την προστασία από το φόβο του άγνωστου, μερικές φορές εις βάρος του προβολέα.
Πιο πρόσφατη έρευνα αμφισβήτησε την υπόθεση του Freud ότι οι άνθρωποι προβάλλουν για να υπερασπιστούν το εγώ τους. Η προβολή ενός απειλητικού χαρακτηριστικού στους άλλους μπορεί να είναι ένα υποπροϊόν του μηχανισμού που υπερασπίζεται το εγώ, παρά ένα μέρος της ίδιας της άμυνας. Η προσπάθεια καταστολής μιας σκέψης την ωθεί στο νοητικό προσκήνιο, υποστηρίζουν οι ψυχολόγοι, και τη μετατρέπει σε ένα χρονίως και ανά πάσα στιγμή προσβάσιμο φίλτρο μέσω του οποίου βλέπει κανείς τον κόσμο.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Οι άνθρωποι τείνουν να προβάλλουν πάνω σε κάποιο άλλο άτομο επειδή έχουν ένα χαρακτηριστικό ή μια επιθυμία που είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπίσουν. Αυτό λειτουργεί ως μέσον διατήρησης της αυτοεκτίμησής τους, καθιστώντας τα δύσκολα συναισθήματα πιο ανεκτά. Το πώς ενεργεί ένα άτομο προς τον στόχο της προβολής μπορεί να αντικατοπτρίζει το πώς νιώθει πραγματικά για τον εαυτό του.
Είναι η προβολή συνειδητή ή ασυνείδητη;
Η προβολή θεωρείται ότι είναι μια ασυνείδητη διαδικασία που προστατεύει το εγώ από απαράδεκτες σκέψεις και παρορμήσεις. Η απόδοση αυτών των τάσεων σε άλλους, επιτρέπει στο άτομο να τοποθετεί τον εαυτό του πάνω και πέρα από αυτές τις παρορμήσεις, ενώ εξακολουθεί να μπορεί να τις παρατηρεί από μακριά. Αν και αυτό συμβαίνει ασυνείδητα, αυτά τα μοτίβα μπορούν να έρθουν σε συνειδητή επίγνωση, ειδικά με τη βοήθεια ενός θεραπευτή.
Πώς μπορείτε να καταλάβετε αν προβάλλετε;
Όταν προκαλούνται οι φόβοι ή οι ανασφάλειές σας, είναι φυσικό να αρχίζετε περιστασιακά να προβάλλετε. Εάν νομίζετε ότι μπορεί να προβάλλετε, το πρώτο βήμα είναι να απομακρυνθείτε από τη σύγκρουση. Ο χρόνος μακριά θα επιτρέψει στην άμυνά σας να εξασθενίσει, ώστε να μπορείτε να σκεφτείτε την κατάσταση λογικά. Στη συνέχεια, μπορείτε 1) να περιγράψετε τη σύγκρουση με αντικειμενικούς όρους 2) να περιγράψετε τις ενέργειες που κάνατε και τις υποθέσεις που κάνατε και 3) να περιγράψετε τις ενέργειες που έκανε το άλλο άτομο και τις υποθέσεις που έκανε με τη σειρά. Αυτές οι ερωτήσεις μπορούν να σας βοηθήσουν να διερευνήσετε εάν και γιατί μπορεί να προβάλλατε.
Πώς μπορείς να καταλάβεις αν κάποιος προβάλλει πάνω σου;
Εάν κάποιος έχει μια ασυνήθιστα έντονη αντίδραση σε κάτι που λέτε ή δεν φαίνεται να υπάρχει λογική εξήγηση για την αντίδρασή του, μπορεί να προβάλλει τις ανασφάλειές του σε εσάς. Το να κάνετε ένα βήμα πίσω και να προσδιορίσετε ότι η απάντησή τους δεν ευθυγραμμίζεται με τις ενέργειές σας, μπορεί να είναι μια προβολή σήματος.
Μια επιβλαβής συνέπεια της συνεχούς προβολής είναι όταν το χαρακτηριστικό ενσωματώνεται στην ταυτότητα κάποιου. Για παράδειγμα, ένας πατέρας που δεν έχτισε ποτέ μια επιτυχημένη καριέρα μπορεί να πει στον γιο του: «Δεν θα ισοδυναμείς με τίποτα» ή «Μην κάνεις τον κόπο να προσπαθήσεις». Προβάλλει τις δικές του ανασφάλειες στον γιο του, ωστόσο ο γιος του μπορεί να εσωτερικεύσει αυτό το μήνυμα, πιστεύοντας ότι δεν θα είναι ποτέ επιτυχημένος.
Αν και είναι δύσκολο να γίνει κάτι τέτοιο, τα άτομα που το βιώνουν μπορούν να προσπαθήσουν να θυμηθούν ότι οι κρίσεις αφορούν το άλλο άτομο.
Πώς επηρεάζει η προβολή τις ρομαντικές σχέσεις;
Μια κοινή πηγή προβολής στις ρομαντικές σχέσεις εμφανίζεται όταν ασυνείδητα συναισθήματα προς έναν γονέα προβάλλονται στον σύντροφο του ατόμου. Εάν ο σύντροφος στη συνέχεια ταυτιστεί και εκφράσει τα συναισθήματα που προβάλλονται πάνω του, η προβολική ταύτιση παίζει ρόλο. Τα σημάδια της προβολικής ταύτισης σε μια σχέση περιλαμβάνουν το να έχετε τον ίδιο καυγά ξανά και ξανά, να νιώθετε αναστατωμένοι με τον σύντροφό σας αλλά να μην ξέρετε γιατί, και σύγχυση σχετικά με την αντίδρασή σας ή την αντίδραση του συντρόφου σας σε μια κατάσταση. Τα ζευγάρια μπορούν να ξεπεράσουν την προβολική ταύτιση αναγνωρίζοντάς την, επιβραδύνοντας τις συγκρούσεις, ελέγχοντας ότι καταλαβαίνουν σωστά ο ένας τον άλλον και εξετάζοντας τη θεραπεία ζευγαριών, εάν χρειάζεται.
Πώς χρησιμοποιούν οι ναρκισσιστές την προβολή;
Οι ναρκισσιστές συχνά καταφεύγουν στην προβολή για να προστατεύσουν την εικόνα του εαυτού τους. Το να παραπονιέστε για το πώς κάποιος άλλος είναι τόσο «εκδηλωτικός» ή «πάντα χρειάζεται προσοχή» είναι ένα παράδειγμα του πώς μπορεί να προβάλει ένας ναρκισσιστής. Μπορεί επίσης να κατηγορούν τους άλλους για πράγματα που έχουν πάει στραβά, αντί να αναλαμβάνουν οι ίδιοι την ευθύνη. Καθώς ο ναρκισσιστής προβάλλει περισσότερη ντροπή και κριτική σε ένα άλλο άτομο, η αυτο-αμφιβολία αυτού του ατόμου συχνά αυξάνεται, οδηγώντας σε έναν κύκλο αυτοενίσχυσης.
Προβολή στη Θεραπεία
Η προβολή μπορεί να αποκαλύψει κρυμμένες ανασφάλειες ή πεποιθήσεις που είναι πολύτιμες να εξερευνηθούν στη θεραπεία. Σχετίζεται επίσης με το φαινόμενο της μεταβίβασης, κατά το οποίο ένας ασθενής μεταφέρει τα συναισθήματα που έχει προς μια άλλη σημαντική προσωπικότητα στη ζωή του σε έναν θεραπευτή. Ενώ η προβολή μπορεί να συμβεί σε διαφορετικά πλαίσια, η μεταφορά γίνεται κυρίως κατανοητή μέσω ενός θεραπευτικού φακού. Μέσα από τις συνομιλίες τους, ένας θεραπευτής μπορεί να παρατηρήσει ότι ένας ασθενής φαίνεται να προβάλλει, είτε στον θεραπευτή είτε σε άλλα άτομα στη ζωή του ασθενούς. Για παράδειγμα, ένας θεραπευτής μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι ένας ασθενής ισχυρίζεται συνεχώς ότι ο σύντροφός του έχει σχέση, χωρίς στοιχεία. Ο θεραπευτής μπορεί να διερευνήσει εάν ο ασθενής είναι ασφαλής στη σχέση ή ίσως είναι αυτός που αγωνίζεται να παραμείνει πιστός. Η προβολή μπορεί να είναι μια ευκαιρία για τον εντοπισμό δύσκολων συναισθημάτων που πρέπει να επεξεργαστούν. Εάν ένας θεραπευτής υποψιάζεται ότι ένας ασθενής προβάλλει -είτε στον θεραπευτή είτε σε άλλα άτομα στη ζωή του ασθενούς- πιθανότατα θα διερευνήσει την αντίδραση του ασθενούς. Η κατανόηση του γιατί ο ασθενής αντιδρά στον θεραπευτή με τόσο έντονο συναίσθημα ή παρερμηνεύει τις δηλώσεις ενός θεραπευτή, μπορεί να βοηθήσει στην αποκάλυψη των υποκείμενων προκλήσεων της σχέσης που πρέπει να συζητηθούν και να επιλυθούν.
Ενώ οι ψυχοδυναμικοί και ψυχαναλυτικοί θεραπευτές είναι πιο πιθανό από άλλους να επικαλούνται την προβολή ως αξιοσημείωτη συμπεριφορά, οι θεραπευτές που έχουν εκπαιδευτεί σε όλες τις μεθόδους είναι εξοικειωμένοι με το κατασκεύασμα. Μερικοί μπορεί να συζητήσουν ένα άτομο που αποδίδει λάθος ή παρεξηγεί τις δικές του προκαταλήψεις, χωρίς να χαρακτηρίζουν μια τέτοια συμπεριφορά «προβολή”.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Baumeister, R. F., Dale, K., & Sommer, K. L. (1998). Freudian defense mechanisms and empirical findings in modern social psychology: Reaction formation, projection, displacement, undoing, isolation, sublimation, and denial. Journal of personality, 66(6), 1081-1124.
- Sherwood, G. G. (1981). Self-serving biases in person perception: A reexamination of projection as a mechanism of defense. Psychological bulletin, 90(3), 445.
