Πρέπει να μπορούμε να θέτουμε όρια και να προσπαθούμε να τα διατηρούμε και να αφήνουμε τους ανθρώπους να γνωρίζουν ξεκάθαρα πώς επιθυμούμε να μας συμπεριφέρονται.
Τα τελευταία χρόνια, ο καθορισμός ορίων εμφανίζεται συχνά στις συζητήσεις, εντός και εκτός γραφείου. Παρατήρησα ότι για πολλούς, τα «όρια» ως έννοια φαίνεται να είναι διφορούμενα — ωστόσο παίζουν σημαντικό ρόλο σε πολλούς τομείς της ζωής μας. Εάν λοιπόν, αναρωτιέστε εάν τα δικά σας όρια μπορεί να χρειάζονται έλεγχο, η ανάγνωση αυτού του άρθρου μπορεί να σας βοηθήσει.
Τι είναι λοιπόν τα όρια;
Στο πλαίσιο της ψυχολογίας, τα όρια είναι ένα εννοιολογικό όριο ανάμεσα σε εμάς και κάποιον άλλο άνθρωπο. Με απλά λόγια, έχει να κάνει με το να ξέρουμε μέχρι πού τελειώνουν οι ελευθερίες μας και πού αρχίζουν των άλλων. Σύμφωνα με τη θεωρία του προσωπικού χώρου, έχουμε όρια και μπορούμε να ρυθμίσουμε πόσο διαπερατά είναι – εννοώντας τι αφήνουμε μέσα και έξω – όταν πρόκειται για το φυσικό, νοητικό και πνευματικό περιβάλλον.
Η διατήρηση των ορίων μας είναι πολύ σημαντική για να μπορούμε να νιώθουμε ασφαλείς. Φανταστείτε ότι είστε ένα σπίτι, εάν κρατάτε την πόρτα ανοιχτή όλη την ώρα, οποιοσδήποτε είναι ελεύθερος να μπει μέσα, να κάνει ό,τι θέλει και να μείνει όσο θέλει. Από το άλλο άκρο, αν κρατήσετε την πόρτα κλειστή και κλειδωμένη, καταλήγετε να απομονωθείτε και να χάσετε τη σύνδεση με άλλους. Πολλοί είναι που πηγαίνουν από το ένα άκρο στο άλλο. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι ο πιο υγιής τύπος ορίου είναι αυτό που είναι κατάλληλα και σκόπιμα ανοιχτό σε μερικούς ανθρώπους, σε ορισμένες περιπτώσεις, μερικές φορές, και κλειστό σε άλλους. Στην καθημερινότητά μας, το πόσο καλά επικοινωνούμε αυτά τα όρια μπορεί είτε να προστατεύσουν είτε να θέσουν σε κίνδυνο τις σχέσεις μας. Αναλογιστείτε τις φορές που κάνατε κάτι που δεν θέλατε να κάνετε επειδή κάποιος σας ζήτησε και νιώθατε υποχρέωση. Ο θυμός που υποβόσκει από αυτή την παραβιαστική πράξη προς τον εαυτό μας μπορεί να βλάψει τη σχέση αυτή.
Πώς μπορώ να κρατήσω υπό έλεγχο τα όριά μου;
Το πρώτο βήμα είναι να δημιουργήσετε χρόνο για να γνωρίσετε τον εαυτό σας. Συχνά, όταν επιτρέπουμε σε κάποιον να ξεπεράσει τα όριά μας, νιώθουμε σαν να είμαστε γενναιόδωροι. Ίσως επειδή αισθανόμαστε (ή έχουμε διδαχθεί) ότι είναι ο μόνος τρόπος να διασφαλίσουμε ότι είμαστε «καλοί άνθρωποι» ή ο μόνος τρόπος για να επιβεβαιώσουμε την αξία μας. Μπορούμε να εξασκηθούμε στο να νιώθουμε άξιοι όχι λόγω των επιτευγμάτων μας ή της γενναιοδωρίας μας προς τους άλλους, αλλά επειδή όπως κάθε άτομο— επειδή απλά είμαστε! Την ίδια διάθεση συμπόνιας και ευγένειας που προσπαθούμε να δείξουμε στους άλλους , μπορούμε να δοκιμάσουμε να δείξουμε προς τον εαυτό μας, να φροντίζουμε καλά τη συναισθηματική μας ευεξία. Μπορεί να αισθάνεστε ότι μια καλή σχέση σημαίνει ότι φροντίζουμε τους άλλους και ελπίζετε ότι σε αντάλλαγμα, θα φροντίσουν και εκείνοι για εσάς με τον ίδιο τρόπο. Αυτό είναι που δημιουργεί χάος στα όρια.
Το να εξασφαλίζετε πρώτα την προσωπική σας ευημερία μπορεί να σας κάνει να αναρωτηθείτε αν αυτό είναι εγωιστικό — δεν είναι. Ικανοποιώντας τις δικές σας ανάγκες, σέβεστε τον εαυτό σας. Διατηρείτε την ακεραιότητά σας έτσι ώστε να μπορείτε να επικοινωνείτε τα όριά σας στους άλλους και να διατηρείτε ίσες σχέσεις, με σεβασμό και χωρίς αγανάκτηση.
Το δεύτερο βήμα αφορά τον καθορισμό των ορίων σας.
Σε κάθε περίπτωση, ρωτήστε τον εαυτό σας για τι είστε υπεύθυνοι και τι είναι έξω από το πεδίο ευθύνης σας. Δώστε στον εαυτό σας τη δύναμη να κατέχει τις επιλογές που κάνετε και αποφύγετε να κάνετε οτιδήποτε θα σας αγανακτήσει. Κάνετε επιλογές που πιστεύετε ότι είναι κατάλληλες για εσάς—όχι επειδή αισθάνεσαι ότι πρέπει, ή φοβάσαι τις συνέπειες ή σκέφτεσαι ότι «αυτό χρειάζεται για να είσαι καλός άνθρωπος»—αλλά επειδή νιώθεις ικανοποιημένος με την επιλογή ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα .
Συνεπώς, τα όριά μας ορίζονται ως o προσωπικός χώρος ανάμεσα σε εμάς και τους γύρω μας. Είναι ο τρόπος να έχουμε έλεγχο στη ζωή μας, στον χρόνο μας, στο σώμα μας ώστε να μην νιώθουμε ότι μας εκμεταλλεύονται οι γύρω μας. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως η υγιής τοποθέτηση ορίων έχει αντίκτυπο στην αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθησή μας δημιουργώντας υγιείς σχέσεις με τους ανθρώπους στη ζωή μας. Σε αντίθετη περίπτωση, αν δηλαδή καταπατούμε μόνοι μας τα όριά μας αντί να τα υπερασπιστούμε, μπορεί να νιώσουμε εξαντλημένοι, να τα βάλουμε με τον εαυτό μας ή με τους γύρω μας, να πληγεί η αυτοεκτίμησή μας, ακόμη και να βιώνουμε άγχος και κατάθλιψη.
Τα όρια χωρίζονται στις εξής κατηγορίες:
- Τα Φυσικά (που αφορούν τον χώρο, τα αντικείμενα μας και το σεβασμό που ζητούμε να έχουν οι άλλοι προς εκείνα).
- Τα Σεξουαλικά (ποιοι επιθυμούμε να μας πλησιάζουν, να μας αγγίζουν και πώς).
- Τα Διανοητικά (αφορούν τις ιδέες και τις αντιλήψεις μας).
- Τα Χρονικά (αφορούν τις χρονικές περιόδους που χρειαζόμαστε για να διεκπεραιώσουμε κάτι).
- Τα Οικονομικά (αφορούν τον τρόπο με τον οποίο διαχειριζόμαστε τα χρήματά μας).
- Τα Συναισθηματικά (αφορούν τον σεβασμό που επιδιώκουμε για τα συναισθήματα μας).
- Τα Κοινωνικά (αφορούν τον σεβασμό προς την επιλογή των επαφών μας).
Η σαφής τοποθέτηση ορίων είναι μια διαδικασία που μπορεί να αναπτύξει σταδιακά ο καθένας μας, όπως επίσης και να μάθει να τα διατηρεί.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Hartmann, E. (1997). The concept of boundaries in counselling and psychotherapy. British Journal of Guidance and Counselling, 25(2), 147-162.
- Whitfield, C. L. (1993). Boundaries and relationships: Knowing, protecting and enjoying the self. Health Communications, Inc..
