Χαριτωμένη Επιθετικότητα.
Γιατί αντιδράμε τόσο επιθετικά σε κάτι πολύ χαριτωμένο;
Όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με κάτι χαριτωμένο, είτε πρόκειται για άνθρωπο, ζώο είτε για αντικείμενο, ενεργοποιείται μια φυσική, εξελικτική παρόρμηση να αλληλεπιδράσουμε μαζί του.
Ο ηθολόγος Konrad Lorenz μας σύστησε, το 1943, την έννοια “σχήμα μωρού” ως το σύνολο των φυσικών χαρακτηριστικών που οι άνθρωποι βρίσκουν χαριτωμένα. Αυτά τα χαρακτηριστικά – στρογγυλά μάγουλα, μεγάλα μάτια, ψηλό μέτωπο, μικρό πηγούνι και μικρή μύτη – είναι ο λόγος που μπορεί να νιώθουμε συντριπτικά συναισθήματα ζεστασιάς, αγάπης, χαράς όταν κοιτάμε κάτι χαριτωμένο.
Ακολουθούν δύο βασικοί λόγοι για τους οποίους αντιδράμε κατά αυτό τον τρόπο σε οτιδήποτε χαριτωμένο:
- Η γλυκύτητα προκαλεί μια συναισθηματική υπερφόρτωση.
Μια μελέτη του 2019 διαπίστωσε πως όταν αντικρίζουμε κάτι χαριτωμένο μας δημιουργούνται σύνθετα και συχνά αντιφατικά συναισθήματα μέσα μας. Οι ερευνητές προτείνουν να επιδεικνύουμε «δίμορφες εκφράσεις» συναισθημάτων όταν εκτιθέμεθα σε κάτι εξαιρετικά χαριτωμένο, αναφερόμενοι σε μια φαινομενικά αρνητική αντίδραση σε ένα θετικό συναίσθημα, όπως το να θέλουμε να κλάψουμε ή να φωνάξουμε όταν βιώνουμε δυνατά συναισθήματα χαράς.
Δεδομένου ότι τα χαριτωμένα πράγματα δημιουργούν έντονα θετικά συναισθήματα μέσα μας, μερικές φορές μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη ελέγχου – χωρίς να σημαίνει πως βιώνουμε μία αρνητική εμπειρία.
- Η γλυκύτητα προκαλεί έντονες συμπεριφορικές αντιδράσεις.
Μια μελέτη του 2012, διαπίστωσε ότι η προβολή χαριτωμένων εικόνων νεαρών ζώων, όπως κουτάβια ή γατάκια κ.α., θα μπορούσε να βελτιώσει την απόδοση των εργασιών που απαιτούν συγκέντρωση, γεγονός που μας κάνει να ενεργούμε προσεκτικά με λογική σκέψη και στην ορθή λήψη αποφάσεων όταν είναι απαραίτητο.
Ένα δεύτερο συμπεριφορικό αποτέλεσμα που βιώνουν πολλά άτομα είναι η «χαριτωμένη επιθετικότητα». Αν και αυτό δεν μας κάνει να βλάψουμε κάτι χαριτωμένο, προκαλεί υπερβολικά θετικά συναισθήματα όταν το βλέπουμε. Αυτό το φαινόμενο εκδηλώνεται συχνά με σωματικές αντιδράσεις όπως υψηλότερη φωνή και την επιθυμία να σφίξουμε ή και να τσιμπήσουμε το χαριτωμένο ον που μας προκάλεσε αυτή την αίσθηση.
Οι ερευνητές που επινόησαν τον όρο σε μια μελέτη του 2015 βρήκαν μια νευρολογική βάση για αυτήν την απόκριση, εξηγώντας ότι είναι πιθανή η μέθοδος του εγκεφάλου να διαχειρίζεται ή να απελευθερώνει τα έντονα συναισθήματα ενθουσιασμού και ευτυχίας που βιώνουμε.
Μια μελέτη του 2018 υπογράμμισε πως η χαριτωμένη επιθετικότητα συνόδευε την απόκριση ανταμοιβής στον εγκέφαλο και πρότεινε ότι επιτρέπει στα άτομα να διοχετεύουν με ασφάλεια συσσωρευμένη θετική συναισθηματική ενέργεια η οποία ενισχύει τις ικανότητές φροντίδας, κάνοντάς μας πιο προσεκτικούς σε όντα όπως ευάλωτα βρέφη για παράδειγμα που δεν είναι ικανά να φροντίσουν τον εαυτό τους.
Η αντίληψη της γλυκύτητας από τον δέκτη γεννά μια ενστικτώδη διάθεση για την προστασία, την φροντίδα και την διατήρηση της εγγύτητας με το χαριτωμένο ον που την προκαλεί, η οποία είναι βαθιά ριζωμένη στην ανθρώπινη βιολογία δια μέσου των γονέων που διασφαλίζουν την επιβίωση και την ευημερία των απογόνων τους.
Επιπλέον, μια μελέτη που εκπονήθηκε το 2021 διαπίστωσε ότι οι χαρούμενες εκφράσεις προσώπου σε φωτογραφίες παιδιών που αντιμετωπίζουν αντίξοες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες θεωρούνταν πιο χαριτωμένες από τις λυπημένες, οδηγώντας σε μεγαλύτερη ενσυναίσθηση στους θεατές και υψηλότερο επίπεδο δωρεών για φιλανθρωπικό σκοπό.
Συμπερασματικά, η αντίδρασή μας στο χαριτωμένο εξελίχθηκε ως ένας κρίσιμος εξελικτικός μηχανισμός, διασφαλίζοντας τη συνέχιση του είδους μας. Η γοητεία της γλυκύτητας πυροδοτεί έντονα συναισθήματα που διαμορφώνουν τη συμπεριφορά μας. Παρά το περιστασιακό αίσθημα απώλειας ελέγχου που μας προκαλεί, η γλυκύτητα ενισχύει αξιοσημείωτα την εγρήγορση και την εστίασή μας και προκαλεί μια βαθιά αίσθηση αγάπης και φροντίδας. Φαίνεται ότι έχουμε φτιαχτεί για να αγαπάμε και να προστατεύουμε τα χαριτωμένα πράγματα, ένα ένστικτο που αντηχεί παγκοσμίως.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Aragón, O. R., Clark, M. S., Dyer, R. L., & Bargh, J. A. (2015). Dimorphous expressions of positive emotion: Displays of both care and aggression in response to cute stimuli. Psychological science, 26(3), 259-273.
