Η απόφαση να ξεκινήσει κανείς ψυχοθεραπεία δεν είναι εύκολη. Είναι απολύτως φυσιολογικό να έχετε ερωτήματα και να αισθάνεστε αμηχανία, άγχος ή ακόμα και προσμονή. Μπορεί να σκέφτεστε: “Είμαι αδύναμος που χρειάζομαι βοήθεια;” ή “Πώς θα μοιραστώ τις σκέψεις μου με έναν άγνωστο;” Αυτές οι σκέψεις είναι κοινές και απόλυτα ανθρώπινες.

Η Αναζήτηση Βοήθειας είναι Δύναμη, Όχι Αδυναμία

Το να ζητήσει κανείς βοήθεια από έναν ειδικό ψυχικής υγείας δεν είναι ένδειξη αδυναμίας. Αντιθέτως, είναι μια πράξη δύναμης, αποφασιστικότητας και υπευθυνότητας απέναντι στον εαυτό σας. Χρειάζεται θάρρος για να αναγνωρίσει κανείς ότι χρειάζεται στήριξη και να κάνει το πρώτο βήμα προς την αλλαγή.

Είμαι Εδώ για να σας Ακούσω, Όχι να σας Κρίνω

Ο χώρος της ψυχοθεραπείας είναι ένας ασφαλής και μη επικριτικός χώρος. Η πρώτη μας συνάντηση είναι μια ανθρώπινη συνάντηση. Είμαι εδώ για να ακούσω τις σκέψεις και τις ανησυχίες σας με σεβασμό και ενσυναίσθηση, δημιουργώντας ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης. Με τον καιρό, η αρχική αμηχανία θα φύγει, δίνοντας τη θέση της σε έναν ανοιχτό διάλογο.

Η πρώτη μας συνάντηση είναι, κατά κύριο λόγο, μια ευκαιρία να γνωριστούμε. Σκοπός της είναι να νιώσετε άνετα και να αποφασίσετε αν μπορούμε να συνεργαστούμε. Θα συζητήσουμε τους λόγους που σας οδήγησαν να αναζητήσετε ψυχοθεραπεία, τι σας απασχολεί και τι θα θέλατε να πετύχετε. Παράλληλα, μπορείτε να μου θέσετε οποιεσδήποτε απορίες έχετε για τη διαδικασία.

Το Θεραπευτικό Πλαίσιο

Από την πλευρά μου, θα σας ενημερώσω για όλες τις λεπτομέρειες της συνεργασίας μας, ώστε να είστε πλήρως ενήμεροι για το πλαίσιο της ψυχοθεραπείας. Αυτό περιλαμβάνει:

• Εμπιστευτικότητα: Όλα όσα λέμε είναι απόλυτα εμπιστευτικά.
• Συχνότητα: Θα ορίσουμε μαζί την κατάλληλη συχνότητα των συνεδριών μας.
• Πολιτική ακυρώσεων: Θα εξηγήσω τους κανόνες για την αλλαγή ή την ακύρωση ενός ραντεβού.

Σκοπός της πρώτης μας συνάντησης είναι η πλήρης ενημέρωσή σας, ώστε να αποφασίσετε με ηρεμία και χωρίς καμία πίεση αν είμαι ο κατάλληλος άνθρωπος για να ξεκινήσετε αυτό το ταξίδι.

Κάθε συνεδρία διαρκεί 50 λεπτά και προγραμματίζεται συνήθως μία φορά την εβδομάδα.

Γιατί είναι σημαντική η σταθερότητα;

Η τακτική συνάντηση την ίδια ώρα και μέρα κάθε εβδομάδα είναι πολύ σημαντική για την επιτυχία της θεραπείας.

• Μειώνει το άγχος: Για πολλούς ανθρώπους, η ζωή μπορεί να μοιάζει χαοτική. Η ύπαρξη ενός σταθερού ραντεβού κάθε εβδομάδα δημιουργεί μια αίσθηση ασφάλειας και σταθερότητας, μειώνοντας το επιπλέον άγχος του προγραμματισμού.
• Χτίζει εμπιστοσύνη: Η συνέπεια αυτή χτίζει τη βάση για μια ισχυρή θεραπευτική σχέση. Όταν γνωρίζετε ότι είμαι εκεί για εσάς κάθε εβδομάδα, ενισχύεται η εμπιστοσύνη σας. Ταυτόχρονα, η δική σας συνέπεια δείχνει τη δέσμευσή σας στη διαδικασία.
• Εξασφαλίζει πρόοδο: Η τακτική συχνότητα επιτρέπει να διατηρούμε τη συνέχεια στις συζητήσεις μας και να χτίζουμε σταδιακά πάνω σε όσα πετυχαίνουμε, οδηγώντας σε πιο ουσιαστική και διαρκή αλλαγή.

Η σταθερότητα στο ραντεβού μας σάς δίνει την ενέργεια και την προσοχή που χρειάζεστε για να επικεντρωθείτε σε αυτό που πραγματικά έχει σημασία: στην οικοδόμηση μιας καλύτερης σχέσης με τον εαυτό σας και τη ζωή σας.

Αν και ο χρόνος ποικίλλει, έρευνες δείχνουν ότι κατά μέσο όρο χρειάζονται περίπου 20 συνεδρίες για να ανακάμψει το 50% των ασθενών, με βάση τις δικές τους αναφορές για τα συμπτώματά τους.

Στην πράξη, πολλοί άνθρωποι επιλέγουν να συνεχίσουν τη θεραπεία για μεγαλύτερο διάστημα (π.χ. 20 έως 30 συνεδρίες μέσα σε έξι μήνες) για να επιτύχουν μια πιο ολοκληρωμένη ύφεση των συμπτωμάτων και να αισθανθούν πιο σίγουροι για τις δεξιότητές τους.

• Άτομα με συνυπάρχουσες παθήσεις ή ορισμένες δυσκολίες προσωπικότητας μπορεί να χρειαστούν περισσότερο χρόνο (π.χ. 12-18 μήνες) για να είναι αποτελεσματική η θεραπεία.
• Μια μικρή μειοψηφία με χρόνια προβλήματα μπορεί να χρειάζεται συνεχή υποστήριξη (π.χ. θεραπεία συντήρησης) για να μειωθεί ο κίνδυνος υποτροπής.

Τι να κάνετε αν η θεραπεία δεν αποδίδει;

Αν, παρά την πλήρη δέσμευση και τη συνέπειά σας, νιώθετε ότι δεν υπάρχει αρκετή πρόοδος μετά από ένα εύλογο χρονικό διάστημα, είναι σημαντικό να το συζητήσετε. Μπορείτε είτε να ζητήσετε την επαναξιολόγηση του θεραπευτικού πλάνου από τον θεραπευτή σας, είτε να αναζητήσετε τη γνώμη ενός άλλου θεραπευτή. Έτσι, θα διασφαλίσετε ότι η θεραπεία που ακολουθείτε είναι η πιο κατάλληλη και αποτελεσματική για εσάς.

• Πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι κατά μέσο όρο απαιτούνται περίπου 20 συνεδρίες για να αναρρώσει το 50 τοις εκατό των ασθενών, όπως υποδεικνύεται από τα αυτοαναφερόμενα μέτρα συμπτωμάτων. 
• Στην πράξη, οι ασθενείς και οι θεραπευτές προτιμούν μερικές φορές να συνεχίσουν τη θεραπεία για μεγαλύτερες περιόδους (π.χ. 20 έως 30 συνεδρίες σε έξι μήνες), για να επιτύχουν πληρέστερη ύφεση των συμπτωμάτων και να αισθάνονται σίγουροι για τις δεξιότητες. 
• Τα στοιχεία κλινικής έρευνας υποδεικνύουν ότι τα άτομα με συνυπάρχουσες παθήσεις ή ορισμένες δυσκολίες προσωπικότητας μπορεί να χρειάζονται μεγαλύτερη θεραπεία (π.χ. 12-18 μήνες) για να είναι αποτελεσματική η θεραπεία. 
• Υπάρχουν μερικά άτομα με χρόνια προβλήματα που μπορεί να χρειάζονται εκτεταμένη θεραπευτική υποστήριξη (π.χ. θεραπεία συντήρησης για τη μείωση του κινδύνου ψυχιατρικής επανεισαγωγής), αλλά αυτοί οι ασθενείς είναι μια μειοψηφία όσων χρειάζονται ή αναζητούν θεραπεία.

Εάν πιστεύετε ότι δεν υπάρχει επαρκής πρόοδος μετά από μια εύλογη περίοδο θεραπείας, παρ’ ότι ήσασταν απόλυτα δεσμευμένοι και η συνεπείς στο καθορισμένο θεραπευτικό πλαίσιο, είναι πάντα σκόπιμο να συζητήσετε τη θεραπεία σας με άλλο θεραπευτή ή/και να ζητήσετε εκ νέου αξιολόγηση του σχεδίου θεραπείας με τον θεραπευτή σας για να βεβαιωθείτε ότι η θεραπεία είναι σε καλό δρόμο και είναι χρήσιμη για εσάς.

Είναι ιδιωτικά τα πράγματα που συζητώ στη θεραπεία;

Ναι, το απόρρητο αποτελεί θεμελιώδη αρχή της ψυχοθεραπείας. Οι ψυχολόγοι δεσμεύονται από τον κώδικα δεοντολογίας τους να διασφαλίζουν έναν ασφαλή χώρο όπου μπορείτε να εκφράζεστε ελεύθερα, χωρίς τον φόβο ότι οι πληροφορίες σας θα διαρρεύσουν. Η προστασία του απορρήτου είναι εξαιρετικά σημαντική για κάθε ψυχολόγο.

Στις πρώτες συνεδρίες, ο θεραπευτής σας είναι υποχρεωμένος να σας ενημερώσει πλήρως για την πολιτική απορρήτου και τον τρόπο διαχείρισης των προσωπικών σας δεδομένων. Θα σας εξηγήσει επίσης ότι υπάρχουν εξαιρέσεις σε αυτόν τον κανόνα, οι οποίες ορίζονται τόσο από τον νόμο όσο και από τον κώδικα δεοντολογίας.

Πότε αίρεται το απόρρητο;

Το απόρρητο αίρεται μόνο στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• Όταν υπάρχει γραπτή εντολή από τις δικαστικές αρχές.
• Όταν ο θεραπευτής αντιληφθεί παραμέληση ή κακοποίηση ανηλίκου ή ενήλικα.
• Όταν εκφράσετε συγκεκριμένη απειλή κατά της ζωής σας ή κάποιου άλλου.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, μπορεί να κριθεί απαραίτητο να επικοινωνήσει ο θεραπευτής με τις αρμόδιες αρχές ή/και άτομα από το οικογενειακό σας περιβάλλον.

Κάθε ψυχολόγος στην Ελλάδα δεσμεύεται τόσο από τον νόμο (991/1979) όσο και από τον Κώδικα Δεοντολογίας του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων (Σ.Ε.Ψ.) να τηρεί απόλυτη εχεμύθεια και να διαφυλάσσει την ασφάλεια των προσωπικών σας δεδομένων, είτε σε φυσικό είτε σε ηλεκτρονικό αρχείο.

Η απόφαση να ξεκινήσετε ψυχοθεραπεία μπορεί να φαίνεται δύσκολη. Είναι πολύ σημαντικό, όμως, αυτή η απόφαση να είναι δική σας επιλογή και όχι μια προσπάθεια να ικανοποιήσετε κάποιον άλλο. Όταν η απόφαση είναι προσωπική, η δέσμευσή σας στη θεραπευτική διαδικασία θα είναι πιο ουσιαστική και αποτελεσματική.

Σύμφωνα με τους ειδικούς ψυχικής υγείας, παρακάτω θα βρείτε δέκα βασικά σημάδια που δείχνουν ότι ίσως είναι η κατάλληλη στιγμή να ζητήσετε επαγγελματική βοήθεια.

Σημάδια που υποδηλώνουν ότι χρειάζεστε θεραπεία

• Δυσκολεύεστε να διαχειριστείτε τα συναισθήματά σας. Είναι φυσιολογικό να νιώθετε θλίψη, θυμό ή άγχος. Ωστόσο, δώστε προσοχή στο πόσο συχνά και πόσο έντονα βιώνετε αυτά τα συναισθήματα.
• Η απόδοσή σας στη δουλειά ή το σχολείο έχει μειωθεί. Τα ψυχολογικά προβλήματα επηρεάζουν τη συγκέντρωση, τη μνήμη και την ενέργεια, οδηγώντας σε απάθεια και μειωμένη απόδοση. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε λάθη και χαμηλότερη παραγωγικότητα.
• Παρατηρείτε αλλαγές στον ύπνο ή την όρεξή σας. Εάν τρώτε ή κοιμάστε σημαντικά λιγότερο ή περισσότερο από το συνηθισμένο για μεγάλο διάστημα, ίσως είναι καιρός να αξιολογήσετε την κατάσταση πιο σοβαρά.
• Δυσκολεύεστε να δημιουργήσετε ή να διατηρήσετε σχέσεις. Η ψυχική υγεία επηρεάζει τις σχέσεις μας, οδηγώντας συχνά σε απομόνωση, ανασφάλεια ή συνεχείς συγκρούσεις. Η θεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να επικοινωνείτε πιο αποτελεσματικά και να διαχειρίζεστε τις σχέσεις σας.
• Έχετε βιώσει τραύμα. Αν έχετε ιστορικό σωματικής, σεξουαλικής κακοποίησης ή άλλου τραύματος από το οποίο δεν έχετε αναρρώσει πλήρως, η θεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να επεξεργαστείτε αυτές τις οδυνηρές εμπειρίες σε ένα ασφαλές και εμπιστευτικό περιβάλλον, χωρίς κριτική.
• Δεν απολαμβάνετε πλέον δραστηριότητες που σας άρεσαν παλιά. Η απώλεια ενδιαφέροντος για χόμπι ή κοινωνικές συναναστροφές είναι ένα συχνό σημάδι. Μπορεί να συνδέεται με κατάθλιψη ή άλλες διαταραχές της διάθεσης, καθώς και με αυξημένη απομόνωση και απάθεια.
• Βιώνετε θλίψη. Είτε πρόκειται για έναν χωρισμό, ένα διαζύγιο ή την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, η διαδικασία της θλίψης μπορεί να είναι μακρά και επίπονη. Η θεραπεία μπορεί να σας υποστηρίξει σε αυτή τη δύσκολη περίοδο.
• Η σωματική σας υγεία έχει επηρεαστεί. Το άγχος, το στρες και η κατάθλιψη επηρεάζουν άμεσα το κεντρικό νευρικό σύστημα και, κατ’ επέκταση, όλα τα άλλα συστήματα του οργανισμού. Αν αντιμετωπίζετε επίμονα σωματικά προβλήματα, η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει.
• Θέλετε να βελτιωθείτε, αλλά δεν ξέρετε πώς. Η θεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα τον εαυτό σας και τους άλλους. Μπορεί να βρείτε τρόπους για να είστε πιο αποτελεσματικοί στις διαπροσωπικές σας σχέσεις και να γίνετε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σας.
• Χρησιμοποιείτε ουσίες ή άλλες καταστροφικές συμπεριφορές για να διαχειριστείτε καταστάσεις. Πολλές φορές, όταν βιώνουμε συναισθηματικό στρες, αναζητούμε διεξόδους όπως η χρήση ουσιών ή άλλες συμπεριφορές που προσφέρουν πρόσκαιρη ανακούφιση. Αυτές οι συμπεριφορές, ωστόσο, μακροπρόθεσμα επιδεινώνουν τα προβλήματα και παρεμποδίζουν την αποτελεσματική θεραπεία.

Πώς να παρακινήσετε κάποιον να ξεκινήσει θεραπεία

Ο εξαναγκασμός σε θεραπεία συνήθως δεν λειτουργεί. Είναι πιο αποτελεσματικό να παρακινήσετε το άτομο να κάνει την αλλαγή από μόνο του. Μπορείτε, για παράδειγμα, να του προτείνετε να κλείσετε ένα ραντεβού μαζί και να το συνοδεύσετε εκεί, αν νιώθει ότι αυτό θα το βοηθούσε.

Όχι, οι ψυχολόγοι δεν έχουν το νομικό δικαίωμα να συνταγογραφούν φαρμακευτική αγωγή. Αυτή η αρμοδιότητα ανήκει αποκλειστικά στους ψυχιάτρους και τους νευρολόγους, οι οποίοι είναι οι κατεξοχήν ειδικοί για τη χορήγηση φαρμάκων που αφορούν την ψυχική υγεία.